Raud understakk med trykt mønster

Nydeleg understakk i raud flanell med trykt mønster som peiker bakover mot tidleg på 1800-talet, men skjørtet er maskinsydd og må difor vera frå etter 1860-70 åra. Det var nok ikkje uvanleg at ein hadde stoff liggjande lenge. Stakken er sydd av eit stoffstykke, 80 cm høgt og 180 cm langt, med ein 21 cm lang splitt/opning i saumen. Vidda til livet er teke inn med ca 4 cm djupe legg. Linning av blått tynt stoff. Nederst ein skoning av kypertvevt bomullsstoff. 

Understakken vart funnen i ein gammal vegg på ei løe som vart flytta til Grimsland i Lunde om lag 1895 og har såleis vore nytta som isolasjonsmateriale. Kan det ha vore ei krevande svigermor sin stakk sidan eit så flott plagg har hamna i løeveggen?

Gull frå gamle vegger!

Delar av ei gammal laskatrøye som vart funnen i ein husvegg under restaurering av eit gammalt tun i Lunde. Trøya har såleis vore nytta som isolasjonsmateriale.  Sjølv om laskane (kilane) nede og mykje av trøya er smuldra vekk, er det nok att til å sjå at dette har vore ei staseleg laskatrøye! Slike trøyer vart gjerne brukt med halvskjorter eller såkalla lygar inni. Eine ermet er delvis bevart og her kan ein sjå ein fint innsett kile og den fine monteringa av bandet ved handlinninga. Trøya er handsydd med mørk lintråd med atterstyng, saumane er lagt ned og kasta over. Trøya er utan fôr, men med klassiske belegg av småmønstrete bomullsstoff langs framkanten og framme på armane. Det er same type fløyelsband med rosemønster både langs hals og framkantar som på armane, på mange trøyer er det forskjellige band her. Men kan henda har handelsmannen hatt ein stor rull med slike band på lager! Desse banda fortel at trøya er frå tidlegast 1850-åra. Det ville vore kjekt om det dukkar opp fleire slike skattar i gamle husvegger, dette er tekstilar som kan gje oss viktig informasjon om klede langt tilbake!!

Tysneskoner i laskatrøye og svarthuve

Krage for barn

Slike kragar vart gjerne brukt over kjole som vart nytta av både gutar og jenter opp til eittårsalder, dette kan ein sjå på foto frå kring 1900. Denne maskinsydde kragen i engelsk blonde er 19 cm brei og 23 cm høg. Kragen er sett saman av ein hovuddel med blondekappe rundt, som er sydd glatt til hovudstykket, med fine legg rundt dei avrunda hjørna. Alt er sydd av engelsk blonde.  Seperat bakstykke i dobbelt vrengsydd flanell. Lukka i nakken med hempe og knapp. 

Raud dåpshuve

Nydeleg raud barnehuve med dekor av perlebrodert 8-bladsrose på toppen, omkransa av små perla rosettar. På kvar side av huva er det perla Andreaskors og midt bak Andreaskors i ein firkant. Saumane er dekka av metallband samt ein metallknipling framme. Huva er kanta med 1,5 cm breie grøne zic zac silkeband og er fint sauma for hand med lintråd. Dette er ei svært gammal huve. Både dekor og montering er nøyaktig utført. Delane er fôra kvar for seg og saumane er bretta til kvar side og sydd ned med kastestyng. Perlebroderia er sydd gjennom fôret av tynt linstoff.

Klassisk bringeklut med bord oppe

Denne bringekluten er truleg frå siste 10 år av 1800-talet. Dette ser ein fordi bringekluten er lang (vart brukt til overliv som var lengre enn tidlegare), har broderi med perler og garn på stramei (strameien kom hit kring 1870) og har asymmetrisk bladmønster, som kom med tyske mønsterbøker på denne tida. Det er brodert med halve korsstyng i flaskegrønt som dannar bakgrunn for blad med kvite, raude, svarte og gul(l)perler. Perleborder oppe og nede med  kvite taggar. Øvst er bringekluten kvara med raud silke. Svart ullfelt i midten. Bomullsstoff med trykt bladmotiv på sidestykka. Fôr av kraftig grårutete stoff som også dannar ein kant på framsida. - Klassisk bringeklut frå slutten av folkedraktperioden på Tysnes. Men ingen slike bringeklutar er likevel  heilt like!

Bringeklut type Hardanger

Tek med denne flotte bringekluten, som kan vera frå Hardanger eller ha sitt opphav på Tysnes, der Hardangerbunaden - eller "Nasjonalen" er blitt mykje brukt. Dekor er stråperler og perler sydd på raudt ullstoff. Fire 8-bladsroser omkransar eit stort Andreaskors. Svart fløyel i overkant med ei rad typiske perlemotiv. Fôr og sidefelt av kvitt bomullsstoff, sydd på med maskin. Dette er ein nyare monteringsmåte som ikkje vart brukt i folkedraktene.

Bord til bringeklut.

Broderiet ser ut til å vera spretta av ein bringeklut. Det er brodert i tynt ullgarn med korssting på stramei med raudt som hovudfarge, elles i blått, gult, grønt, rosa, svart og lilla. Motiv er Andreaskors omkransa av to romber med doble kors inni. Typiske border med sikk-sakk over og under broderiet. Broderiet måler 8 x 16,5 cm. Ettersom det er sydd på stramei kan ein rekna med at broderiet er frå etter 1870. Det er kjekt at slikt er teke vare på!

Gammalt perlenett

Denne bringekluten har dekor av perlenett i kvitt, grønt og gult som er montert på raud ullbrokade. Dette er igjen montert på det grå baksidestoffett med kvite og blå rundingar. Eit kvitt og rosa band eller stoff med skråhjørne, sydd på med maskin omkransar den raude ullbrokaden, dette kan vera gjort i ettertid. Svart fløyelsstoff i overkant.

Klassisk lang bringeklut

Her er me igjen tilbake til den klassiske bringekluten, som det finst mange av i ulike variantar. Men ingen er heilt like! Denne har eit midtfelt av grønt ullstoff og eit raudt ullfelt på  8 x 12,5 cm som er dekka med blå, kvite og gull stråperler, samt perler i kvitt, grønt, blått og store sølvfarga perler. Mønster er Adreaskors- og greske krossar. Kvit perlerad nede og oppe og svart silkeband med roser øverst. Bringekluten er montert for hand og måler 29,5 x 27 cm. Raudmønstra sidefelt. Det lilla fôret med grøne og gule striper viser også på framsida. Bringekluten har tilhøyrd same eigar som klutatrøya i forrige innlegg.

Tysneshuve

Det nærmar seg 17. mai og eg vil gjerne slå eit slag for Tysneshuva, som var ein viktig del av den gamle folkedrakta. Tysneshuva var i bruk fleire tiår inn på 1800-talet, men i seinare tid helst til kjolemote. Denne gamle huva av eit fløyelsliknande stoff (eller poudepêce? - stavemåte uviss) består av eit rundt bakstykke om lag 31 x 32 cm. Framstykket er fasongskore.  Stoff og fôr er sydd saman for hand med atterstyng og kastestyng over sårkant. Huva er skøytt på framme med atterstyng rette mot rette. Svart silkestoff 2 x 40,5 cm og ditto skråklyppt kvit bomullslist som viser som ein smal tittekant på retta. Den kvite lista kunne takast av og vaskast. Smalt svart silkeband med roser nede på huva, rynka saman bak. Dette kan evt vera ei jentehuve som er gjort om til konehuve ved hjelp av det svarte bandet.

Klutatrøye

Klutatrøyer vart brukt dei siste tiåra av 1800-talet og inn på 1900-talet. Eigar av denne trøya frå Uggdal levde frå 1858 - 1945. Klutatrøya er eit seint folkedraktplagg som vart brukt under overlivet, til både kvardag og helg. Den bluseliknande trøya går til livet, har skrå rygg og vide armar som er rynka til armhol og lagt i legg/rynka til handlinning. Klutatrøyer var sydd av bomullstøy (eller "klutatøy") og var ofte raude med mønster i stoffet. Denne nydelege rosaraude trøya har små spetter i kvitt og mørk raudt. I halsen er det tråkla på ein kvit blonde. Trøya blir lukka med åtte knappar/knapphol, samt knappar på handlinninga. Den er maskinsydd med svart tråd, har to innsnitt på framstykka og er heilfôra med ubleika lerret. Etter dagens mål er klutatrøya i liten storleik: Brystvidde 82 cm, livvidde 72 cm, rygghøgde 40,5 cm, medan armane er heile 55 cm lange! 

 

Ein typisk bringeklut

Nok ein typisk bringeklut frå siste tiåra av 1800-talet. Dekor er eit raudt brodert felt, korssting på stramei 16 x 5,5 cm. Åttebladroser og Adreaskors/romber i blått og rosa ullgarn, samt mjølkekvite, raude, svarte og blå perler. Border oppe og nede. Svart silkeband med brosjerte roser øverst. Bringekluten måler 29,5 x 28 cm og er montert med maskin. Midtfeltet av svart ullstoff måler 16 x 14,5. Det er ramma inn av to ulike raudmønstra sidefelt av bomullsstoff. Fôr av kypertvevd ubleika bomullsstoff som også viser framme. Same fyrste kjende eigar (f. 1858) og same montering som bringekluten i forrige innlegg.

Bringeklut med bord oppe

Dette er ein klassisk bringeklut frå siste tiåra av 1800-talet. Dekor er eit raudt brodert felt på stramei 15 x 6 cm, med Adreaskors og romber i grønt, blått, svart og rosa. Teknikk er smøyg med forskjellig stinglengde. Strameien viser på sidene, dette var ikkje uvanleg. Tre cm breitt svart silkeband med brosjerte roser øverst. Bringekluten måler om lag 29 x 29 cm og er montert med maskin. Bakstykke av kypertvevd ubleika bomullsstoff som også viser framme. Midtfeltet av svart fløyel måler 17 x 15, det er ramma inn av to ulike raudmønstra bomullsstoff. Bringekluten kjem frå Uggdal. Fyrste kjende eigar var fødd i 1858, dette kan også stemma med mi datering av bringekluten.

Hjartebringeklut på burgunderraud fløyel

Hjartebringeklut perla på burgunderraud fløyel. Det perlebroderte midtfeltet med Andreaskors og greske kors er 19 cm høgt og 17 cm breitt. Hjarta er av gylte stråperler med kvite perler i endane, korsa av blå, mjølkekvite og gylte stråperler, samt små og store perler. Øverst eit svart silkeband med brosjerte roser og eit sølvband nedanfor. Monteringa med maskin verkar sekundær.  Det beige/rosa fôret er bretta over på framsida og dannar sidefelta, dette er ein nyare metode. Sølvbandet er montert utanpå sidefelta, det er sekundært. Fyrste kjende eigar var fødd i 1858 og døydde i 1945, men bringekluten kan evt. ha gått i arv ein generasjon før. Det er nærliggjande å tru at bringekluten har vore brukt ved forloving eller bryllaup, fordi hjartemotiv symboliserer kjærleik. Remonteringa tyder at den flotte bringekluten også har vore brukt til bunad etter at folkedraktperioden var over.

Staseleg svart forkle

Staseleg forkle frå Uggdal (Reiso) i silke eller bomullsateng. Lilla og grøne striper som gjev fin ruteeffekt nederst. Forkledet er 73 cm høgt og 67 cm breitt nede. Frå livet og ned går det tre 50 cm lange innsnitt, i midten og på kvar side. Ein tre cm brei blonde er sydd på med maskin ved enden av innsnitta. Same type blonde er brukt nede. Jaren viser i begge sider. Oppe er forkledet 49 cm breitt. Ein cm av stoffet er bretta inn til linning, sydd med  to maskinsaumar. Rutete skoning på vranga nede av liknande men rimelegare stoff.