Raud og grøn trøye

Eldre handsydd trøye, bolen er i grønt brokadestoff. Det kan verka som ermane (av grovvevd ullstoff i lerretsbinding) kan vera sydde på seinare, men truleg har trøya alltid vore slik. Trøya har valk (som stakken skulle henga på). Linfôr i livet, ermane er utan fôr. Både trøye og fôr er sett saman av fleire mindre stykke. Ermesplitt er fôra med stripete bomullsstoff, kvaringar (kantar) av blå silke. Elles er trøya kanta med kjøpeband. Høgde midt bak er 32 cm og armlengde 60 cm. Eit spesielt plagg som truleg er frå før 1850. Funne under renovering av eit gammalt hus.

Stripete understakk

Denne stripete understakken i kraftig bomullstoff vart også funnen i ein vegg på løa som vart flytta til Grimsland om lag 1895 og har såleis vore nytta som isolasjonsmateriale. Ein del av stoffet er smuldra vekk, men det er nok att til å sjå at dette i si tid har vore eit flott plagg! Stakken er maskinsydd av to stoffbreidder og er 87 cm høg og  246 cm vid og med ein 20 cm lang splitt i eine saumen. Vidda til livet er teke inn med 11 djupe legg, til 68 cm. Linning av gråmønstra stoff. Nederst 3,5 cm skoning av stakkastoffet, samt band av ei stripe av stoffet 8,5 cm frå nedre kant.

Raud understakk med trykt mønster

Nydeleg understakk i raud flanell med trykt mønster som peiker bakover mot tidleg på 1800-talet, men skjørtet er maskinsydd og må difor vera frå etter 1860-70 åra. Det var nok ikkje uvanleg at ein hadde stoff liggjande lenge. Stakken er sydd av eit stoffstykke, 80 cm høgt og 180 cm langt, med ein 21 cm lang splitt/opning i saumen. Vidda til livet er teke inn med ca 4 cm djupe legg. Linning av blått tynt stoff. Nederst ein skoning av kypertvevt bomullsstoff. 

Understakken vart funnen i ein gammal vegg på ei løe som vart flytta til Grimsland i Lunde om lag 1895 og har såleis vore nytta som isolasjonsmateriale. Kan det ha vore ei krevande svigermor sin stakk sidan eit så flott plagg har hamna i løeveggen?

Gull frå gamle vegger!

Delar av ei gammal laskatrøye som vart funnen i ein husvegg under restaurering av eit gammalt tun i Lunde. Trøya har såleis vore nytta som isolasjonsmateriale.  Sjølv om laskane (kilane) nede og mykje av trøya er smuldra vekk, er det nok att til å sjå at dette har vore ei staseleg laskatrøye! Slike trøyer vart gjerne brukt med halvskjorter eller såkalla lygar inni. Eine ermet er delvis bevart og her kan ein sjå ein fint innsett kile og den fine monteringa av bandet ved handlinninga. Trøya er handsydd med mørk lintråd med atterstyng, saumane er lagt ned og kasta over. Trøya er utan fôr, men med klassiske belegg av småmønstrete bomullsstoff langs framkanten og framme på armane. Det er same type fløyelsband med rosemønster både langs hals og framkantar som på armane, på mange trøyer er det forskjellige band her. Men kan henda har handelsmannen hatt ein stor rull med slike band på lager! Desse banda fortel at trøya er frå tidlegast 1850-åra. Det ville vore kjekt om det dukkar opp fleire slike skattar i gamle husvegger, dette er tekstilar som kan gje oss viktig informasjon om klede langt tilbake!!

Tysneskoner i laskatrøye og svarthuve

Krage for barn

Slike kragar vart gjerne brukt over kjole som vart nytta av både gutar og jenter opp til eittårsalder, dette kan ein sjå på foto frå kring 1900. Denne maskinsydde kragen i engelsk blonde er 19 cm brei og 23 cm høg. Kragen er sett saman av ein hovuddel med blondekappe rundt, som er sydd glatt til hovudstykket, med fine legg rundt dei avrunda hjørna. Alt er sydd av engelsk blonde.  Seperat bakstykke i dobbelt vrengsydd flanell. Lukka i nakken med hempe og knapp. 

Raud dåpshuve

Nydeleg raud barnehuve med dekor av perlebrodert 8-bladsrose på toppen, omkransa av små perla rosettar. På kvar side av huva er det perla Andreaskors og midt bak Andreaskors i ein firkant. Saumane er dekka av metallband samt ein metallknipling framme. Huva er kanta med 1,5 cm breie grøne zic zac silkeband og er fint sauma for hand med lintråd. Dette er ei svært gammal huve. Både dekor og montering er nøyaktig utført. Delane er fôra kvar for seg og saumane er bretta til kvar side og sydd ned med kastestyng. Perlebroderia er sydd gjennom fôret av tynt linstoff.

Klassisk bringeklut med bord oppe

Denne bringekluten er truleg frå siste 10 år av 1800-talet. Dette ser ein fordi bringekluten er lang (vart brukt til overliv som var lengre enn tidlegare), har broderi med perler og garn på stramei (strameien kom hit kring 1870) og har asymmetrisk bladmønster, som kom med tyske mønsterbøker på denne tida. Det er brodert med halve korsstyng i flaskegrønt som dannar bakgrunn for blad med kvite, raude, svarte og gul(l)perler. Perleborder oppe og nede med  kvite taggar. Øvst er bringekluten kvara med raud silke. Svart ullfelt i midten. Bomullsstoff med trykt bladmotiv på sidestykka. Fôr av kraftig grårutete stoff som også dannar ein kant på framsida. - Klassisk bringeklut frå slutten av folkedraktperioden på Tysnes. Men ingen slike bringeklutar er likevel  heilt like!

Bringeklut type Hardanger

Tek med denne flotte bringekluten, som kan vera frå Hardanger eller ha sitt opphav på Tysnes, der Hardangerbunaden - eller "Nasjonalen" er blitt mykje brukt. Dekor er stråperler og perler sydd på raudt ullstoff. Fire 8-bladsroser omkransar eit stort Andreaskors. Svart fløyel i overkant med ei rad typiske perlemotiv. Fôr og sidefelt av kvitt bomullsstoff, sydd på med maskin. Dette er ein nyare monteringsmåte som ikkje vart brukt i folkedraktene.

Bord til bringeklut.

Broderiet ser ut til å vera spretta av ein bringeklut. Det er brodert i tynt ullgarn med korssting på stramei med raudt som hovudfarge, elles i blått, gult, grønt, rosa, svart og lilla. Motiv er Andreaskors omkransa av to romber med doble kors inni. Typiske border med sikk-sakk over og under broderiet. Broderiet måler 8 x 16,5 cm. Ettersom det er sydd på stramei kan ein rekna med at broderiet er frå etter 1870. Det er kjekt at slikt er teke vare på!

Gammalt perlenett

Denne bringekluten har dekor av perlenett i kvitt, grønt og gult som er montert på raud ullbrokade. Dette er igjen montert på det grå baksidestoffett med kvite og blå rundingar. Eit kvitt og rosa band eller stoff med skråhjørne, sydd på med maskin omkransar den raude ullbrokaden, dette kan vera gjort i ettertid. Svart fløyelsstoff i overkant.

Klassisk lang bringeklut

Her er me igjen tilbake til den klassiske bringekluten, som det finst mange av i ulike variantar. Men ingen er heilt like! Denne har eit midtfelt av grønt ullstoff og eit raudt ullfelt på  8 x 12,5 cm som er dekka med blå, kvite og gull stråperler, samt perler i kvitt, grønt, blått og store sølvfarga perler. Mønster er Adreaskors- og greske krossar. Kvit perlerad nede og oppe og svart silkeband med roser øverst. Bringekluten er montert for hand og måler 29,5 x 27 cm. Raudmønstra sidefelt. Det lilla fôret med grøne og gule striper viser også på framsida. Bringekluten har tilhøyrd same eigar som klutatrøya i forrige innlegg.

Tysneshuve

Det nærmar seg 17. mai og eg vil gjerne slå eit slag for Tysneshuva, som var ein viktig del av den gamle folkedrakta. Tysneshuva var i bruk fleire tiår inn på 1800-talet, men i seinare tid helst til kjolemote. Denne gamle huva av eit fløyelsliknande stoff (eller poudepêce? - stavemåte uviss) består av eit rundt bakstykke om lag 31 x 32 cm. Framstykket er fasongskore.  Stoff og fôr er sydd saman for hand med atterstyng og kastestyng over sårkant. Huva er skøytt på framme med atterstyng rette mot rette. Svart silkestoff 2 x 40,5 cm og ditto skråklyppt kvit bomullslist som viser som ein smal tittekant på retta. Den kvite lista kunne takast av og vaskast. Smalt svart silkeband med roser nede på huva, rynka saman bak. Dette kan evt vera ei jentehuve som er gjort om til konehuve ved hjelp av det svarte bandet.

Klutatrøye

Klutatrøyer vart brukt dei siste tiåra av 1800-talet og inn på 1900-talet. Eigar av denne trøya frå Uggdal levde frå 1858 - 1945. Klutatrøya er eit seint folkedraktplagg som vart brukt under overlivet, til både kvardag og helg. Den bluseliknande trøya går til livet, har skrå rygg og vide armar som er rynka til armhol og lagt i legg/rynka til handlinning. Klutatrøyer var sydd av bomullstøy (eller "klutatøy") og var ofte raude med mønster i stoffet. Denne nydelege rosaraude trøya har små spetter i kvitt og mørk raudt. I halsen er det tråkla på ein kvit blonde. Trøya blir lukka med åtte knappar/knapphol, samt knappar på handlinninga. Den er maskinsydd med svart tråd, har to innsnitt på framstykka og er heilfôra med ubleika lerret. Etter dagens mål er klutatrøya i liten storleik: Brystvidde 82 cm, livvidde 72 cm, rygghøgde 40,5 cm, medan armane er heile 55 cm lange! 

 

Ein typisk bringeklut

Nok ein typisk bringeklut frå siste tiåra av 1800-talet. Dekor er eit raudt brodert felt, korssting på stramei 16 x 5,5 cm. Åttebladroser og Adreaskors/romber i blått og rosa ullgarn, samt mjølkekvite, raude, svarte og blå perler. Border oppe og nede. Svart silkeband med brosjerte roser øverst. Bringekluten måler 29,5 x 28 cm og er montert med maskin. Midtfeltet av svart ullstoff måler 16 x 14,5. Det er ramma inn av to ulike raudmønstra sidefelt av bomullsstoff. Fôr av kypertvevd ubleika bomullsstoff som også viser framme. Same fyrste kjende eigar (f. 1858) og same montering som bringekluten i forrige innlegg.

Bringeklut med bord oppe

Dette er ein klassisk bringeklut frå siste tiåra av 1800-talet. Dekor er eit raudt brodert felt på stramei 15 x 6 cm, med Adreaskors og romber i grønt, blått, svart og rosa. Teknikk er smøyg med forskjellig stinglengde. Strameien viser på sidene, dette var ikkje uvanleg. Tre cm breitt svart silkeband med brosjerte roser øverst. Bringekluten måler om lag 29 x 29 cm og er montert med maskin. Bakstykke av kypertvevd ubleika bomullsstoff som også viser framme. Midtfeltet av svart fløyel måler 17 x 15, det er ramma inn av to ulike raudmønstra bomullsstoff. Bringekluten kjem frå Uggdal. Fyrste kjende eigar var fødd i 1858, dette kan også stemma med mi datering av bringekluten.

Hjartebringeklut på burgunderraud fløyel

Hjartebringeklut perla på burgunderraud fløyel. Det perlebroderte midtfeltet med Andreaskors og greske kors er 19 cm høgt og 17 cm breitt. Hjarta er av gylte stråperler med kvite perler i endane, korsa av blå, mjølkekvite og gylte stråperler, samt små og store perler. Øverst eit svart silkeband med brosjerte roser og eit sølvband nedanfor. Monteringa med maskin verkar sekundær.  Det beige/rosa fôret er bretta over på framsida og dannar sidefelta, dette er ein nyare metode. Sølvbandet er montert utanpå sidefelta, det er sekundært. Fyrste kjende eigar var fødd i 1858 og døydde i 1945, men bringekluten kan evt. ha gått i arv ein generasjon før. Det er nærliggjande å tru at bringekluten har vore brukt ved forloving eller bryllaup, fordi hjartemotiv symboliserer kjærleik. Remonteringa tyder at den flotte bringekluten også har vore brukt til bunad etter at folkedraktperioden var over.

Staseleg svart forkle

Staseleg forkle frå Uggdal (Reiso) i silke eller bomullsateng. Lilla og grøne striper som gjev fin ruteeffekt nederst. Forkledet er 73 cm høgt og 67 cm breitt nede. Frå livet og ned går det tre 50 cm lange innsnitt, i midten og på kvar side. Ein tre cm brei blonde er sydd på med maskin ved enden av innsnitta. Same type blonde er brukt nede. Jaren viser i begge sider. Oppe er forkledet 49 cm breitt. Ein cm av stoffet er bretta inn til linning, sydd med  to maskinsaumar. Rutete skoning på vranga nede av liknande men rimelegare stoff.

Svarthuve - Tysneshuve

Svart konehuve i fløyel, 43 cm brei og 36 cm høg. Huva består av eit nesten rundt bakstykke og eit fasongskore framstykke. Svart silkekant/band framme. Bak ei 6,5 cm brei list av mørkt ullstoff. Skråklyppt 5 cm brei dobbel kvit bomullslist som dannar ein tittekant framme på huva. Den kvite lista kunne skiftast etter behov. Eit svart silkeband vart lagt utanpå den svarte kanten og knytt bak. Nede ein smal løpegang slik at huva vart rynka saman. Huva er fôra med govt lerret. Dette er ei klassisk svarthuve frå slutten av 1800-talet, relativt stor og sydd saman med maskin. Fløyelshuve vart rekna som stor stas. Tysneshuva vart også brukt til kjolemote, etter at den gamle folkedrakta var gått ut or bruk. 

Bringeklut med perlevev

Særeigen bringeklut frå Onarheim av perlevev med mønster av rader med åttebladroser, smal bord med romber øverst. Bringekluten er 22 cm høg og 29 cm brei og montert for hand. Perlevev er 10,5 cm høg og 14,5 cm brei. Det er vevd med kvite, grøne, svarte og okergule  perler. Øverst på bringekluten ei bord av 4,5 cm raudmønstra brokadestoff. Nedanfor perleveven eit gult band med gull-zic-Zac. Fôr av ikatfarga beige og blått bomullsstoff, same type fôrstoff kan ein finna att i overliv. Fyrste kjende eigar var fødd i 1838, uansett høyrer denne bringekluten til den gamle draktskikken med korte overliv. 

Reivaband

Reiving av born kunne vera vanleg fram til 1920 - åra på Vestlandet. Babyen vart surra med eit breitt band. Til høgtid vart det truleg avslutta med vevde reiveband. Dette reivebandet er  2,5 cm breitt og 237 cm langt, medrekna 4,5 cm lange frynser. Kvar rapport av rombe og Andreaskors i rustraudt ullgarn er 2,5 cm. Blågrøn og rustraud mønsterstripe på sidene, jute i botnen. Bandet  kan vera vevd på bandvev eller brikkevev. Truleg same eigar (f. 1838) som til dåpsbleia i forrige blogginnlegg  og evt vore brukt i lag med den!  

Sjå også blogg.

Kristnebleie (dåpssmekke)

Dåpssmekka eller kristnebleia var særleg utbreidd på Vestlandet, men er no lite kjend. Den smale, avstiva smekka kunne vera dekorert med forskjellige symbol, og var meint å leggja oppå barnet når ein heldt det fram til døypefonten. Denne smekka som er 45,5 cm lang og 14/21 cm brei, er kvara (kanta) med to cm blå silke og med sølvband innanfor, som også er lagt i Andreaskors nedover. Dekor av blå, gull og kvite stråperler, samt kvite og grøne perler som formar mønster med Andreaskors/8-bladsroser og doble kors. Oppe er det eit fem cm breitt sølvband. Dåpssmekka er fôra med gulaktig linstoff. Dekoren rommar mykje symbolikk, m.a. Den treeinige Gud og skulle halda vonde makter ute. Fyrste kjende eigar levde på Onarheim frå 1838 - 1922. Les meir om dette spanande plagget på
https://lokalhistoriewiki.no/wiki/Kristnebleie_(d%C3%A5pssmekke).

Grønt overliv med valk

Overliv i grønt brokadestoff. Maskinsydd, og fôr og liv er sydd saman kvar for seg. Vidde  rundt livet er 66 cm, rygghøgde 38,5 cm. Skuldersaumar er trekt bakover og overlivet har smal rygg (12,5 cm nede). Skoning av raud - og burgundermønstra bomullsstoff rundt nakken og framme. Det er merke etter band omlag 2,5 cm breie. Lukking i livet med tre par hekter/maljer. Valk i livet (4 cm i diameter) er sydd i same ubleika stoff som fôret. - Dette er eit seint 1800-tals overliv (eller "øveliv" som det vart kalla), det ser ein på snitt, stoff og saum. Likevel har det element frå eldre overliv, som skoning og valk. Overlivet har lege i ei kiste saman med det svarte forkledet og det grøne, eldre overlivet i dei forrige blogginnlegga. Desse plagga representrer såleis ulike tidsepokar, historikk er elles ukjent. 

. 

Svart forkle med skråbreidder

Fokledet er av silke (eller glansa bommullsstoff) og er sett saman av tre skråbreidder. Breidde  på forkledet er 29 cm oppe og 67 cm nede, høgde 70 cm. Maskinsydd. Midtfeltet har ein 6 cm brei dekor av svart ziczac-band og blomeband 24 cm frå nedre kant. Sju cm kvit blonde nede. Raud- og kvitstripa jare på vranga i sidene. Knapp i venstre side. - Fyrste kjende eigar var fødd i 1885. Dette kan stemma med at slike forklede var vanleg siste 10-åra av 1800-talet. Dei var ofte importerte - kom gjerne med sjøfolk. Forkleda fekk no skråbreidder, på same måte som kjolemoten. Tidlegare var fokleda rektangulære stykke. Dette var eit moteplagg som vart brukt i lag med siste restar av folkedrakta: Stakk og bluse, samt svarthuve og ei sølje i halsen.

Grønt liv av fløyel/plysj.

Gammalt kort overliv med breie skuldrar. Dei rette sidesaumane er trekt litt bakover. Handsydd, eldre monteringsmåte. Overlivet er kvara (kanta) med brunraude/gule band  langs armhol, hals og framme. Innanfor banda er det merke etter 2,5 cm breie band, samt slike merke på skuldrar og rygg - dette kan ha vore vevde sølvband. Det manglar 8-9 cm av "bandet" under armane, dette var typisk på dei gamle overliva. Det kan ha vore valk nede. Overlivet er 80 cm rundt livet, rygglengde er 32,5 cm. Fôr av blått/ubleika ikatfarga bomullsstoff. Seks par snøreringar. Overlivet har nok i si tid  vore brukt til stor høgtid. 

Gammal hjartebringeklut

Her er nok ein gammal hjartebringeklut. Den har eit perlebrodert midtfelt på raud fløyel 11 x 11 cm. Inni hjarta er dei ei åttebladsrose og rosettar. 2,5 cm blå silkekant øverst, med perla Andreaskors under. Alt er brodert med gylte stråperler samt kvite, grøne og gule/oker småperler. Montert på linstoff/strie, eldre monteringsmåte for hand. Bringekluten skal vera frå Mevatne. Fyrste kjende eigar var fødd kring 1850, men bringekluten har så gammalt preg at den kanskje kan ha gått i arv ein generasjon før. Truleg brukt ved forloving eller bryllaup, fordi hjartemotiv symboliserer kjærleik.

Staseleg hjartebringeklut

Denne flotte hjartebringekluten er 30 cm brei og 27 cm høg og har nok vore brukt til kort overliv i den gamle folkedraktskikken. Det perlebroderte raude midtfeltet i glansa ullstoff eller lin (16 x 14 cm) har eit hjarta av gull stråperler og kvite taggar. 8-bladsrose og dobbeltkross i midten er av gull stråperler med kvite perler i endane, samt svarte/grå og grøne perler. To store rosettar over. Kvite romber og blått perlefelt på toppen av svart fløyel over hjarta. Småmønstra skoning bak fløyelen. Fôr av bomull eller lin, kypertvevd. Sidefelta er av bomullsstoff med stort rosemønster. Bringekluten er frå Tysnesbygdo. Historikk elles er ukjent, men hjartemotiv symboliserer kjærleik, så det er nærliggjande å tenkja på truloving eller bryllaup!

Den vesle hjartebringekluten under er nysydd til ein 4-årsdag, laga etter modell og inspirasjon av fleire gamle bringeklutar med hjartemotiv.