Tysneshuve - konehuve

 

Tysneshuve av svart ullstoff. Hua består av eit nesten rundt bakstykke og eit fasongskore framstykke, fôra kvar for seg med ubleika lerret (evt. lin) og så sydde saman med maskin slik at sårkantane viser inni huva. Breidde midt bak er 35 cm, høgde midt bak 33 cm. Dobbel skråklipt kvit bomullslist er festa under det svarte silkebandet i ansiktsopninga. Denne kvite lista (som kunne sprettast av og vaskast) var tidlegare av lin og til bestbruk, kan vera rest etter eit underlin på 50 x 50 cm som vart lagt over håret. Nedst er huva kanta med eit svart fløyelsband med rosemønster, det kan også ha vore eit trekkband til å regulera vidda. Gifte kvinner hadde svart huve med svart kvaring og svart silkeband som vart lagt rundt huva og knytt i nakken, men få slike huveband er bevarte. Ugifte kvinner hadde blå huver. Fløyelshuver var til stor stas. Det går historiar om at mønsteret til huvene vart laga ved at kona sette seg og huvemønsteret vart rissa etter baken, kan henda er det forklaringa på at huvene etter kvart vart store! Tysneshuva, også kalla lurahuve, vart brukt av enkelte eldre kvinner til langt inn på 1900-talet.

Silkesjal

Dette godt bevarte silkesjalet har plommefarga, blålilla og grøne striper som dannar eit fint rutemønster. Innvovne blomemotiv. Sjalet har jare på to sider og ein smal fald på dei to andre sidene der det er bretta inn ein halv cm som er sydd til med lange tråklesting. Fynser er knytt på to og to og er deretter knytt saman. Sjalet måler 66 x 63 cm, samt frynser på ca. 9 cm. Silkesjal var ein viktig del av folkedrakta og kan gjerne takast meir i bruk til bunad i dag! Kan henda har du eit silkesjal du kan ta fram til bunaden til 17. mai?

Laskatrøye

  

Handsydd, fint sauma laskatrøye av tynt svart ullstoff/klede. Spilesaum på dei to laskane (kilane) nedst på kvar side av ryggstykket. Trøya er kvarda (kanta) med tre cm breitt svart fløyelsband med rosemønster og er boga nede slik at ho blir sidare bak. Fôret av tynt, glansa ubleika lerret er staffert fint til nede. Lukka med tre hekter i livet. Trøya måler 70 cm midt bak og 61 cm framme til halssplitt. Armlengde er 59,5 cm og laskane er 31,5 cm lange. Ryggen er 36,5 cm brei, men berre 9 cm på det smalaste i livet, der laskane startar. Trøya kan verka skreddarsydd, ho er ikkje skøytt nokon plass eller omsydd, men står fram som ein heilskap. Trøye verkar lite brukt og er fint bevart. Laskatrøya var ikkje eit direkte ytterplagg, til det var gjerne brukt storsjal. Siste eigar av laskatrøya døydde barnlaus i 1970-åra.

Under: Nysydd laskatrøye med grønt bomullsfôr i bolen og kvarda med grønt silkestoff.

  

   

Kristnebleie eller dåpssmekke

      

Staseleg kristnebleie, også kalla dåpsmekke med mange symbol. Dåpssmekka er kvarda med to cm brei grøn silke som er lagt tre mm over på vranga. Gullknipling 1,5 cm brei på langsidene og nedst. Eit metallband øvst på 4 x 15 cm. To  Andreaskors av gull- og sølvband,  2,3 cm breie. Slike vovne sølvband (galoner) lagt i kors er vanleg på eldre  dåps-smekker. Åttebladroser, Andreaskors  og greske kors av blå, gull og kvite stråperler, supplert med kvite, grøne og oker perler. Det manglar perler nedst på dåpssmekka. Bakstykke av ubleika linstoff. Alt er handsydd. Lengde 43 cm, breidde øvst 17 cm, breidde nedst 12,5 cm.

Les meir om kristnebleie på lokalhistoriewiki.no

Staseleg stakk

 

Stakk av mørkeblått tjukt klede, handsydd med lintråd og attersting. Av to stoffbreidder samt ei fangbreidde på 53 cm. Splitt i venstre side, lukka med hekte og malje. Striperynka i livet med brun lintråd, glatt stykke midt framme på 16 cm. Linning av raud/brun/kvit "hordalandsbore". Nedst kanta med 3,5 cm brei grøn silke og med ein smal metallknipling øvst, men ikkje på fangbreidda, truleg har eit forklede dekka dette feltet. Blå- og kvitrutete åtte cm brei skoning nedst som er skøytt saman av bomulls- og linlerret i samme mønster og fargar. Det tråkla legget nedst på stakken kan vera sekundært. Stakken har ei livvidde på 88 cm, er 88cm lang og har ei vidde nedst på 280 cm. Stakken som skal vera frå Amlandstø i Uggdal har fleire trekk som peiker bakover mot fyrste halvdel av 1800-talet, både når det gjeld snitt, saum og dekor. 

                             

Forkle med tyllbroderi og hekling

Nydeleg handsydd forkle av bomull, 88 cm høgt og 65 cm breitt. Brei løpegang oppe. Innfelt bord av tyll utfylt med broderi i tjukt bomullsgarn med åttebladroser og diagonalt rutemønster. Tyllbotnen er truleg knytt for hand. Holsaum både ovanfor og nedanfor tyllborda. Hekla bord med tungekant nede. At forkledet er handsydd og har løpegang oppe kan tyda på at det er eit eldre plagg. Heklekanten nedst er truleg sekundør, kanskje er forkledet blitt brukt til "nasjonalen".

Smøyg eller klostersaum?

 

Spennande bringeklut med broderi med ullgarn på kanvasstoff med raudt som hovudfarge, elles er det sydd med lilla, lyseblått, oker og svart. Smøygteknikk, kan henda med islett av klostersaum, dette er vanskeleg å vurdera fordi ein ikkje ser vranga. Nokre felt er opne og dannar ein del av broderiet. Heile feltet er oppdelt av Andreaskors som dannar romber med breie korsformer inni. Motivet kan også sjåast som ei raud not. Bord øvst med ruter på kant og kors, samt ei rad med raud sikksakk. Broderistoffet er bretta inn og sydd fast med små kastesting til bakstykket av ubleika kypertvove bomullsstoff. Øvst kvarde av svart fløyelsband med rosemønster. Ytre mål er 25 x 17,5 cm

Brosje

 

Perlebrodert brosje, truleg på eit linstoff. Heile framsida er overbrodert med gjennomskinlege, burgunderraude, kvite, blå, svarte og gyldne perler. Raud strie og brune kroklisser rundt. Øvst ei nål til å festa brosjen på eit plagg. Motiv er eit kors i midten og mange små kors rundt. Bakside av eit beige elastisk stoff med mønster av små rundingar. Diameter 7,5 cm. Kanskje brukt til motedrakt i overgang frå folkedrakt - rundt 1900?

Stakkalinning eller belte?

 

Dette har anten vore ei stakkalinning eller eit belte. Det er brodert på lin eller strie med grønt og raudt ullgarn i leggjesaum og korssting med motiv av gjennomskinlege perler, Andreaskors og ruter på kant. Raud sikksakk-bord langs eine langsida i klostersaum (?), fylt ut med blått. Merke etter tråklesting med brun lintråd langs andre sida. Bakstykke og lukking er fjerna. Lengde 72 cm, breidde 2,5 cm.

Laskatrøye for kvinner

Laskatrøye for kvinner av svart klede. Trøya er kvarda med tre cm breie fløyelsband langs hals, framme og på ermane. To laskar i kvar side, fint boga nede. Lengde midt framme er 70 cm, høgde under arm 57 cm, rygglende 74,5 cm, ryggbreidde 40 cm, skulder 18 cm, total vidde nede 348 cm, lengde liv til nede 35 cm, vidde erme 36/22 cm, lengde erme 61 cm, breidde ryggstykke 7 cm. Lukka med tre hekter/maljer i livet, ei ved handledd der det er ein seks cm lang splitt. Sydd for hand med svart lintråd. Fôr av rosa mønstra bomullsstoff i bolen, ubleika lerret i ermane. Fôret er lagt til for hand med lukka saumar, unnateke på laskar og ermehol der sårkantar viser og er kasta over. Laskatrøya var først og fremst eit inneplagg, til ytterplagg vart det gjerne brukt storsjal.

Muffe?

 

Kan dette vera ei "muffe" til bunad? Eller kanskje ein prøvelapp som er blitt til ei brevmappe?Hardangersaum med perlegarn på "hardangersaumsstoff". Motiv er ein trekant i kvart hjørne og bokstavane KW i midten, sydde med primhol. Etter Kirsten Vattedal. W må stå for Watterdal. Ramme rundt av trinn med klostersaum. "Muffa" måler 17 x 17 cm, bakstykket har fôr av kvitt bomullsstoff. Montert med maskin.

Kristnebleie eller dåpssmekke

Kristnebleie, også kalla dåpssmekke var ein mykje brukt dåpsskikk på Vestlandet. Ein la ein brodert duk over brystet på dåpsbarnet når ein heldt det fram til døypefonten. Det er ei smal, avstiva smekke utan knyteband, som var meint å leggja oppå barnet, frå halsen til føtene, utanpå reivene. Kristnebleia var dekorert med forskjellige symbol som skulle halda vonde maktar ute, og såleis vera til vern for barnet. Denne flotte handsydde dåpssmekka er 43 cm lang og 17/12,5 cm brei og har dekor på raudt ullstoff av blå, gull og kvite stråperler, supplert med kvite, oker og grøne småperler som formar mønster med åttebladsroser (står for det evige livet) og med små kors rundt. Kanta med to cm grøn silke og fôra med ubleika linstoff. Gullknipling på langsidene og nedst. Øvst eit breitt metallband på 4 x 15 cm. Smalare "gull- og sølvband" er lagt i to store Andreaskors. Slike vovne sølvband (galoner) er vaneg på eldre folkedraktplagg, og særleg på dåpssmekker. Det manglar perler nedst på dåpssmekka.

Om kristnebleie på lokalhistoriewiki

Kulturminnedagane 2023 ved Holdhus kyrkje

 

Hekla pung

 

Hekla pung i fastmasker og staver med mønster. 20 x 6,5 cm. Små metallperler er sydd på eller hekla inn. 1,5 cm metall roser og kuler i kvar ende. Opning 6 cm midt på. Lukka med to metallringar. Fargen er falma, har vore klar grøn (det viser inni pungen). Kan ha kome frå Fusa i siste halvdel av 1800-talet. Nydeleg utført handarbeid!

Klokkelomme

 

Nydeleg hekla lita klokkelomme 5,5 x 12,5 cm. Det ser ut som om perlebroderiet er utført i lag med heklinga i ubleika bomullsgarn. Likt mønster framme og bak. Gule, grøne, blå, mjølkekvite, orange og kvite perler. Klokkelomma er heilt intakt, ingen lause perler eller andre teikn på slitasje.

Bomullsforkle frå tidleg på 1800-talet

 

Nydeleg handsydd forkle i brunt bomullsstoff med trykt mønster. Jare i kvar side. Smal fald nede sydd med små faldesting. Forkledet er 92,5 cm langt og 78 cm breitt. 1 cm brei og 33,5 lang linning av brosjert lakseraudt/lysraudt silke/band. Glatt parti midt framme på 10,2 cm, med 7 folder (br 1,3 - 1,8 cm) på kvar side som ligg mot det glatte partiet under linninga. Lengda på det over 200 år gamle forkledet tyder på at det er brukt i lag med kort overliv. Dette er eit unikt, godt bevart gammalt Tysnesplagg!